رژیم مایع بعد از عمل اسلیو معده
عمل اسلیو معده حجم معده را بهشدت کاهش میدهد و باعث میشود بیمار با چند قاشق غذا احساس سیری کند. در روزهای اول، بیمار معمولاً با سؤالاتی مانند «چه چیزی بخورم؟»، «چه زمانی میتوانم چیزی غیر از مایعات مصرف کنم؟» و «چرا اینقدر احساس نفخ میکنم؟» روبهرو میشود. این مقاله با لحن دوستانه و علمی، تمامی مراحل رژیم مایع و مراحل بعد از آن را توضیح میدهد تا اضطراب شما کمتر شود و بدانید هر مرحله چه ضرورتی دارد. سامانه تخصصی «جراح من» نیز تجربیات بیماران دیگر و نکات تکمیلی را در اختیار شما قرار میدهد.
چرا رژیم مایع لازم است؟
بعد از جراحی اسلیو معده، معدهٔ جدید بسیار کوچک است و منافذ خروجی آن هم باریکتر شده است. بنابراین تنها حجم کمی مایع میتواند بهآرامی از آن عبور کند. رعایت رژیم مایع در چند روز اول کمک میکند مخاط معده بهبود یابد و از وارد شدن فشار به بخیهها جلوگیری شود. ورود زودهنگام غذاهای جامد ممکن است باعث تهوع، درد یا انسداد موقت شود. علاوه بر این، مایعات سریعتر از مواد جامد معده را ترک میکنند و باعث میشوند احساس سیری زودتر بروز کند.
جدول زمانی رژیم بعد از اسلیو معده
رعایت ترتیب زمانی مراحل تغذیه بسیار مهم است. جدول زیر خلاصهای از مراحل عمومی است. دقت کنید که توصیههای دقیق همیشه باید توسط جراح یا متخصص تغذیه شما تعیین شود و بر اساس وضعیت بدنی شما قابل تغییر باشد.
| دوره | وضعیت طبیعی | توصیههای کلیدی |
|---|---|---|
| روز جراحی / بیمارستان | مایعات شفاف (آب، آب گوشت صاف، ژله بدون قند) | نوشیدن جرعههای کوچک؛ از نی استفاده نکنید. |
| روز ۲ تا ۱۴ (هفته اول و دوم) | رژیم مایع کامل | نوشیدن ۶ لیوان آب در روز، مایعات مقوی مثل شیر بدون چربی، سوپ صاف، پودینگ بدون قند؛ هر جرعه را با فاصله بنوشید و از نوشیدن با نی یا نوشیدنیهای گازدار بپرهیزید. |
| روز ۱۵ تا ۳۰ (هفته سوم و چهارم) | غذاهای پوره و نرم | هر وعده ۲–۳ قاشق غذاخوری پوره (سیبزمینی پوره، سوپ مخلوطشده، ماست بدون چربی، ماهی پورهشده)؛ مایعات را ۳۰ دقیقه قبل یا بعد از غذا بنوشید. |
| هفته پنجم و ششم | غذاهای نرم و سپس تُرد | معرفی تدریجی غذاهای نرم (تخممرغ، سبزیجات پخته نرم، گوشت چرخکرده) و پس از آن مواد تُردی مانند نان تُست یا نان خشک. |
| هفته هفتم به بعد | بازگشت به رژیم عادی سالم | سه وعده کوچک در روز؛ تمرکز بر پروتئین و پرهیز از غذاهای پرچرب، شیرین یا نوشیدنیهای گازدار. |
چه چیزهایی در رژیم مایع مجاز است؟
- مایعات شفاف: آب، آب گوشت صاف، چای یا قهوه بدون کافئین و بدون شکر، ژلاتین بدون قند.
- مایعات مقوی: شیر بدون چربی، شیر سویا بدون قند، سوپ صافشده، پودینگ بدون شکر، ماست بدون چربی، شیکهای پروتئینی کمکالری.
- پروتئین: افزودن پودر پروتئین یا شیر خشک بدون چربی به نوشیدنیها (هدف روزانه: حدود ۶۵–۷۵ گرم).
- حجم و زمان: هفتههای اول، هر بار ۱/۴ فنجان (~۶۰ml) طی ۱۰–۱۵ دقیقه؛ سپس به ۱/۲ فنجان افزایش یابد.
- هیدراتاسیون: روزانه حداقل ۱ تا ۱.۵ لیتر آب یا مایعات بدون کالری.
چه چیزهایی باید پرهیز شود؟
- نوشیدنیهای گازدار، آبمیوههای پرقند و الکل: سبب درد، ورود هوا و کالری اضافه.
- نوشیدن با نی: بلع هوا، درد و نفخ.
- مایعات پرچرب و شیرین: مانند بستنی و سوپهای خامهای → تهوع و دامپینگ.
- نوشیدن همراه غذا: ۳۰ دقیقه قبل/بعد از غذا از نوشیدن بپرهیزید.
- نمک زیاد و غذاهای آماده: احتباس آب و افزایش ورم.
مراقبت روانی و رفتاری
تغییر رژیم غذایی بعد از جراحی علاوه بر جنبهٔ جسمی، بار احساسی نیز دارد. برای گذر راحتتر از این دوره:
- از خانواده یا دوستان بخواهید در آمادهسازی غذاهای مجاز کمک کنند تا وسوسه نشوید.
- اهداف کوتاهمدت هفتگی تعیین کنید (مثلاً نوشیدن ≥ ۱.۵ لیتر آب).
- تمرین تنفس عمیق یا مدیتیشن برای کاهش اضطراب.
- تجربههای بیماران را در «جراح من» بخوانید تا بدانید این دوران گذراست.
هشدارها و علائم خطر
اگر هر یک از موارد زیر رخ داد، با پزشک یا جراح خود تماس بگیرید:
- تهوع یا استفراغ مداوم
- ناتوانی در نوشیدن حداقل ۶ فنجان مایع در روز (کمآبی)
- درد شدید یا تورم ناحیه جراحی
- تب یا لرز
- اسهال یا یبوست شدید بیش از دو روز
- علائم دامپینگ (سرگیجه، تعریق، تپش قلب، سردرد) پس از مایعات شیرین
سؤالات پرتکرار (FAQ)
۱) چه مدت باید رژیم مایع شفاف را رعایت کنم؟
معمولاً روز اول فقط مایعات شفاف مجاز است. پس از تحمل این مرحله، میتوان به مایعات مقویتر گذار کرد.
۲) از چه زمانی میتوانم مایعات مقوی بخورم؟
در هفتهٔ اول و دوم، پس از تحمل مایعات شفاف میتوان شیر بدون چربی، سوپ صافشده، شیک پروتئینی و آبمیوهٔ بدون شکرِ رقیقشده مصرف کرد.
۳) چه میزان آب باید روزانه بنوشم؟
حداقل ۶ لیوان (هر لیوان ۲۴۰ml) آب یا مایعات بدون کالری در روز.
۴) آیا میتوانم قهوه یا چای بنوشم؟
چای یا قهوه بدون کافئین و بدون شکر، در حد کم مجاز است؛ کافئین زیاد معده را تحریک میکند.
۵) آیا استفاده از نی مجاز است؟
خیر، نی باعث بلع هوا و نفخ/درد میشود.
۶) چه زمانی میتوان غذاهای پورهشده مصرف کرد؟
از روز ۱۵ به بعد (ابتدای هفته سوم): پوره سیبزمینی، ماهی و سوپ مخلوطشده، ماست بدون چربی.
۷) آیا میتوانم عسل یا نوشیدنیهای شیرین مصرف کنم؟
خیر؛ قند بالا میتواند دامپینگ ایجاد کند، بهتر است پرهیز شود.
۸) چه مکملهایی لازم است؟
معمولاً از هفتهٔ دوم، مولتیویتامین، کلسیم+ویتامین D، آهن و B12 طبق نسخه پزشک.
۹) چه زمانی میتوان فعالیت بدنی را آغاز کرد؟
پیادهروی سبک از چند روز پس از جراحی قابل شروع است؛ فعالیت سنگین با نظر پزشک و معمولاً طی چند هفته بعد.
۱۰) چرا باید ۳۰ دقیقه قبل/بعد از غذا از نوشیدن پرهیز کنم؟
برای جلوگیری از پرشدن بیشازحد معده و کاهش اختلال جذب مواد مغذی.
۱۱) سوپ خامهای یا بستنی چطور؟
مجاز نیستند؛ چربی/قند بالا → تهوع و مشکلات گوارشی.
۱۲) چرا صبحها نفخ دارم؟
تجمع مایعات در حالت درازکش؛ جرعههای کوچک آب و راه رفتن آرام کمککننده است.
۱۳) نوشیدنیهای گازدار از چه زمانی؟
حداقل تا چند ماه ممنوع و پس از آن نیز توصیه نمیشود.
۱۴) آبمیوه تازه چطور؟
در مراحل اولیه فقط رقیق و بدون قند افزوده؛ به علت قند طبیعی بالا، محدود مصرف شود.
۱۵) اگر دچار استفراغ یا درد شدم چه کار کنم؟
نشانه خوردن سریع یا حجم زیاد است؛ در صورت تداوم، حتماً با پزشک تماس بگیرید.
رعایت رژیم مایع بعد از جراحی اسلیو معده بخش مهمی از مسیر درمان و کاهش وزن است. این رژیم به معده فرصت بهبود میدهد و از عوارض پیشگیری میکند. نوشیدنیهای با پروتئین بالا، پرهیز از نوشیدن همراه غذا، و افزایش تدریجی حجم مایعات و غذاهای نرم، کلید موفقیتاند. به خاطر داشته باشید سرعت پیشرفت مراحل در افراد متفاوت است؛ بنابراین هماهنگی با پزشک و متخصص تغذیه ضروری است. برای مشاهدهٔ تجربیات دیگر بیماران، به سامانه تخصصی «جراح من» مراجعه کنید.
منابع
- UCSF Health – Dietary Guidelines After Bariatric Surgery
ucsfhealth.org - University of Iowa Health Care – Dietary guidelines post bariatric surgery
uihc.org - Mayo Clinic – Gastric bypass diet: what to eat after the surgery
mayoclinic.org - Ramsay Health Care UK – A guide to food and drink after gastric sleeve surgery
ramsayhealth.co.uk - University of Iowa Health Care – Lifestyle and beverage recommendations
uihc.org - University of Iowa Health Care – Full liquid diet guidelines
uihc.org


مهمترین توصیهها، توصیهٔ پزشک شماست که در جریان دقیق شرایط و پروندهٔ پزشکی شما قرار دارد. ما در جراح من تلاش میکنیم دسترسی شما را به اطلاعات دقیق، علمی و بهروز—خارج از فضای شلوغ و آمیختهٔ شبکههای اجتماعی—فراهم کنیم.
با این حال، اگر هر موردی دربارهٔ وضعیتتان وجود دارد، حتماً برای ویزیت با پزشک خود برنامهریزی کنید. همچنین در صورت مشاهدهٔ علائم هشدار و اگر به جراح خود دسترسی نداشتید، سریعاً به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کنید تا وضعیت فعلی شما بررسی و ارزیابی شود.